Kościół Świętego Krzyża w Żywcu to wyjątkowy zabytek, który łączy w sobie gotycką historię z barokowym pięknem. Położony w dzielnicy Rudza, przyciąga nie tylko wiernych, ale również miłośników architektury i historii. To miejsce pełne legend, z ciekawym wyposażeniem i malowniczym otoczeniem. Sprawdź, co warto wiedzieć o tym kościele, jak go zwiedzić i jakie tajemnice kryje jego bogata przeszłość.
- Historia Kościoła Świętego Krzyża – od gotyku po barok
- Co zobaczyć w Kościele Świętego Krzyża – najcenniejsze elementy wyposażenia
- Jak trafić i co warto wiedzieć przed wizytą w kościele?
Historia Kościoła Świętego Krzyża – od gotyku po barok
Kościół Świętego Krzyża w Żywcu, zlokalizowany w dzielnicy Śródmieście, w historycznej części miasta zwanej Rudzą, to fascynujące świadectwo zmian architektonicznych i historycznych, jakie zaszły na przestrzeni wieków. Jego początki sięgają końca XIV wieku, kiedy wzniesiono gotycką świątynię orientowaną na wschód. Pierwotna konstrukcja składała się z prezbiterium oraz krótkiej nawy i została zbudowana z kamienia. Świątynia została uroczyście poświęcona w 1428 roku przez biskupa Jarosława z Krakowa. W tym czasie kościół pełnił funkcję ważnego miejsca kultu, będąc jednocześnie jedną z pierwszych kamiennych budowli sakralnych w regionie.
W XVII wieku rozpoczęła się transformacja kościoła. W 1679 roku, z inicjatywy księdza Wojciecha Symeliusza, ówczesnego proboszcza i dziekana żywieckiego, rozbudowano prezbiterium, dobudowując półokrągłą apsydę. W 1690 roku obiekt wzbogacił się o nowe elementy barokowe, które nadawały mu monumentalnego charakteru. Sklepienia nawy zyskały formę kolebkową, a dach pokryto gontem, co podkreślało regionalny styl architektoniczny. W XVIII wieku barokowa transformacja była kontynuowana – wnętrze wzbogacono o nowe ołtarze oraz figury i obrazy.
Historia kościoła nierozerwalnie wiąże się z burzliwymi dziejami regionu. W 1790 roku, na skutek ingerencji władz austriackich, kościół został zamknięty i sprzedany podczas licytacji. Przez krótki czas pełnił funkcje świeckie, będąc nawet magazynem żywności oraz szpitalem dla rannych żołnierzy w okresie wojen napoleońskich. Dopiero na początku XIX wieku, dzięki staraniom Marcina Rybarskiego, kościół wrócił pod opiekę władz miejskich, choć nabożeństwa nie mogły być tam odprawiane aż do późniejszych dekad.
Kolejne modernizacje miały miejsce pod koniec XIX i na początku XX wieku. W 1878 roku dobudowano kaplicę Ogrojca, a w 1910 roku powstała wieża zwieńczona cebulastym hełmem oraz przedsionek. Wnętrze zdobią witraże projektu Stefana Matejki, bratanka słynnego Jana Matejki, które nadają wnętrzu unikatowego charakteru. W ołtarzu głównym umieszczono wczesnobarokowy krucyfiks, a boczne kaplice zdobią rzeźby i obrazy z różnych epok. Dziś Kościół Świętego Krzyża zachwyca zarówno turystów, jak i mieszkańców, będąc perłą żywieckiego dziedzictwa sakralnego.
Co zobaczyć w Kościele Świętego Krzyża – najcenniejsze elementy wyposażenia
Kościół Świętego Krzyża w Żywcu kryje wiele niezwykłych skarbów, które przyciągają zarówno miłośników sztuki sakralnej, jak i historyków. Świątynia, będąca mieszanką gotyku i baroku, zachowała wyjątkowe elementy wyposażenia, które świadczą o bogatej przeszłości tego miejsca.
W ołtarzu głównym znajduje się drewniany, wczesnobarokowy krucyfiks, będący jednym z najważniejszych zabytków kościoła. Wyjątkowość tej rzeźby polega na precyzji detali i wyrazie emocji Chrystusa, co czyni ją jednym z najlepszych przykładów sztuki sakralnej z tego okresu. Po bokach ołtarza stoją figury Matki Boskiej, św. Jana Ewangelisty oraz św. Marii Magdaleny, które dodano nieco później. Te barokowe rzeźby, o wyrafinowanej polichromii, doskonale uzupełniają kompozycję ołtarza.
Warto również zwrócić uwagę na polichromie w glifach okiennych prezbiterium, które odkryto podczas prac konserwatorskich. Powstały one w 1666 roku i są dziełem Floriana Sobinowicza, znanego artysty z Żywca. Polichromie te przedstawiają motywy roślinne i ornamentalne, które zachwycają subtelnością wykonania.
Kaplica Ogrojca, dobudowana w 1878 roku, jest kolejnym miejscem, które warto zobaczyć. Znajduje się w niej wyjątkowa scena modlitwy Chrystusa w Ogrójcu, przedstawiona w formie grupy rzeźbiarskiej. Figury mają realistyczny wyraz, a ich detale przyciągają uwagę nawet najbardziej wymagających obserwatorów.
Nie można pominąć witraży projektu Stefana Matejki, bratanka słynnego Jana Matejki. Wykonane w 1910 roku, są jednymi z najpiękniejszych w regionie. Witraże przedstawiają sceny biblijne i postacie świętych, a ich kolory i światło tworzą niezwykły nastrój wewnątrz świątyni.
Na zewnątrz kościoła znajduje się Kalwaria z rzeźbami Chrystusa i dwóch łotrów. Barokowe figury wykonano z drewna, a ich polichromia, choć częściowo zniszczona, wciąż zachwyca. Kalwaria jest świadectwem dawnej sztuki rzeźbiarskiej i ma znaczenie religijne oraz artystyczne.
Nieopodal kościoła znajdziecie również Bożą Mękę – kamienną kolumnę z 1618 roku, uważaną za najstarszą na Żywiecczyźnie. To niezwykłe miejsce pełne symboliki, które pozwala poczuć atmosferę dawnych czasów. W pobliżu znajduje się także kamienny krzyż z 1625 roku, postawiony na grobie skazańca – wyjątkowe przypomnienie surowych realiów historycznych.
Jak trafić i co warto wiedzieć przed wizytą w kościele?
Kościół Świętego Krzyża znajduje się w malowniczej dzielnicy Żywca, zwanej Rudzą, w centralnej części miasta. To jedno z najstarszych miejsc kultu w regionie, które przyciąga zarówno wiernych, jak i miłośników historii i architektury. Oto praktyczne informacje, które pomogą Wam zaplanować wizytę.
Jak trafić do Kościoła Świętego Krzyża?
Kościół jest dogodnie położony w centrum miasta, co sprawia, że łatwo tam dotrzeć pieszo, samochodem czy komunikacją miejską. Jeśli przyjeżdżacie autem, możecie skorzystać z parkingów w pobliżu rynku. Spacer z rynku do kościoła zajmie Wam kilka minut. Adres dokładny to ul. Rudza w Żywcu. Nawigacja GPS bez trudu doprowadzi Was na miejsce, wpisując nazwę Kościół Świętego Krzyża.
Dla tych, którzy korzystają z komunikacji miejskiej, warto sprawdzić linie autobusowe obsługujące dzielnicę Śródmieście. Przystanek najbliżej kościoła znajduje się przy ul. Kościuszki.
Kiedy jest spowiedź w Kościele Świętego Krzyża?
Dla wiernych szczególnie ważną informacją jest możliwość przystąpienia do sakramentu pokuty. Spowiedź w kościele pod wezwaniem Świętego Krzyża odbywa się w określonych godzinach. Zazwyczaj jest dostępna przed mszami świętymi, które odbywają się w dni powszednie oraz w niedziele i święta. Jeśli planujecie spowiedź w Żywcu, warto zadzwonić wcześniej do kancelarii parafialnej pod numer: 33 861 28 05 lub sprawdzić godziny spowiedzi na stronie parafii.
Dodatkowo, w pierwszy piątek miesiąca spowiedź odbywa się w wydłużonych godzinach, co daje więcej okazji do skorzystania z sakramentu.
Co warto wiedzieć przed wizytą?
- Godziny otwarcia: Kościół jest otwarty dla wiernych i turystów w ciągu dnia, szczególnie przed mszami. Warto pamiętać, że w czasie nabożeństw obowiązuje odpowiedni strój i cisza.
- Msze święte: Plan nabożeństw znajdziecie na tablicy informacyjnej przed kościołem lub w kancelarii parafialnej.
- Historia i architektura: Warto zwrócić uwagę na unikalne połączenie stylu gotyckiego i barokowego oraz wyjątkowe wyposażenie wnętrza, takie jak wczesnobarokowy krucyfiks w ołtarzu głównym czy polichromie w prezbiterium.
Kościół Świętego Krzyża to miejsce pełne duchowej głębi i historycznego uroku, które zachwyca zarówno jako świątynia, jak i zabytek. Warto zaplanować wizytę, by odkryć jego piękno i unikalny klimat.
Przeczytaj też: Konkatedra Żywiec - Świadectwo wieków
